استان : کردستان
شهر : مریوان
نوع بنا : طبیعی
مساحت جنگلهای این منطقه در حدود 185000 هکتار و حد اکثر گسترش آنها از گردنه گاران به سمت غرب تا آبادی شیخ عطار است . دشتهای مرتفع غربی سلسله های زاگرس ، رطوبت ابرهای بارانزای مدیترانه را جذب نموده و شرایط نسبتا مساعدی را برای ایجاد پوشش جنگلی فراهم می کند . چون جهت حرکت ابرها از مغرب به مشرق است ، دامنه های غربی آن از دامنه های شرقی ، پوشش گیاهی و سرسبزی بیشتری دارد . آدرس :گردنه گاران به سمت غرب تا آبادی شیخ عطار تصویر پانوراما از کوههاى مریوان - روستاى نى - پشت نى - میراجى
روستاى اورامانات تخت
استان : کردستان
شهر : مریوان
نوع بنا : تاریخی
قدمت : دوره ساسانى ( تاریخ میلادی : 224-652 م )
این روستا مرکز دهستان اورامانات در جنوب شرقى شهر مریوان قرار دارد و جاده اى به طول 75 کیلومتر آن را به شهر مریوان متصل مىنماید. حدود 30 کیلومتر این راه آسفالت و بقیه خاکى است. جاده در دامنه کوههایى قرار گرفته که از زیبایى فوق العادهاى برخوردار است. این روستا در درهاى شرقى – غربى و در شیب تندى روبه روى یال شمال کوه (تخت) واقع شده است. خانههاى روستا به طور کلى از سنگ و اغلب به صورت خشکه چین و به صورت پلکانى ساخته شده است. این روستا در بین اهالى روستاهاى منطقه به شهر اورامان معروف است و مراسم (پیر شالیار) در آن برگزار مىشود. بنا به اعتقاد مردم منطقه این روستا زمانى شهرى بزرگ بود و مرکزیتى خاص داشت و به همین خاطر از آن به عنوان تخت یا مرکز (حکومت) ناحیه اورامان یاد مىکردند. وضعیت خاص روستا از نظر معمارى. موقعیت چشمه هاى پر آب. همچنین مراسم خاص و آداب و رسوم و وجود مقبره و مسجد پیر شالیار و به ویژه جمعیت و تعداد سکنه قابل توجه آن نشانگر اهمیت آن در زمان ساسانى است . قبل از دوره ساسانى نیز در متون سومرى به (هورم) اشاره شده است. آدرس :جنوب شرقى شهر مریوان
محوطههای باستانی حومه مریوان مانند تپههای «ساوجی»،«کولان»،«مرگ»،«بیساران» و دو تپه شرقی و غربی، حاکی از استقرار انسانها از دوران نوسنگی و ادامه آن در عصر مس از هزاره چهارم پیش از میلاد است و نشانه دیرینگی زیست انسان در این منطقه هستند و به عنوان سنگ بنای شهرنشینی در این منطقه به شمار میروند. شهر مریوان از آنجا که بر سر راه تیسفون به آتشگاه شیر«آذرگشسب»(تخت سلیمان در شمال تکاب) قرار داشته، در عهد اشکانیان و ساسانیان مورد توجه بوده است. در رساله پهلوی شهرهای ایران تصریح شده است که بهرام گور در کنار دریاچه «بهرام آوند» یا «زریوار» شهری ساخت و در منابع آشوری آمده است که «سارگن» پادشاه آشور پس از تسلط بر این منطقه، در حدود 1500 سال پیش از میلاد به جای شهر قدیمی «هار هار» در جنوب دریاچه زریبار، شهری به نام «دورآشور» یا «کارشاروکین» را میسازد. (یاسمی، رشید، کرد و پیوستگی نژاد و تاریخ او، چاپ سوم، تهران، ابن سینا،ص49 و 54) در منابع اسلامی از مریوان به عنوان «دژان – دزان» نام بردهاند. نویسنده شرفنامه از آن به نام «مهروان» یاد میکند و آن را یکی از پایتختهای کردستان مینامد. «قلعه مریوان» قرنها در کنار «شهرزور» و «حسن آباد» و «پالنگان» مرکز حکومتی خاندانهای حکومتی کردستان بوده است. در روزگار حکومت سلیمان خان اردلان این قلعه به دستور صفیشاه از مریوان به «قلعه سنه» منتقل شد.
این دریاچه با جاذبهای طبیعی و منحصربه فرد، مهمترین تالاب استان کردستان به شمار میرود. دریاچه زریبار که گاهی نیز دریاچه مریوان نامیده میشود، در 2 کیلومتری غرب مریوان و در ارتفاع 1285 متری از سطح دریا قرار دارد. آب دریاچه شیرین است و آب آن از جوشش چشمههای آبی کف دریاچه تأمین میشود. طول دریاچه 5/4 کیلومتر و عرض آن حدود 2 کیلومتر میباشد. وسعت آن بین 900ـ800 هکتار است. عمق دریاچه متفاوت و به طور متوسط از 3 تا 18 متر متغییر است. اطراف دریاچه از نیزارهای بلندی احاطه شده است. این دریاچه به علت داشتن آب شیرین و شرایط لازم، زیستگاه مناسبی را برای رشد و زیست انواع ماهیان به وجود آورده است. مهمترین این ماهیها؛ سفید ماهی، ماهی کپور و عروس ماهی هستند. از مهمترین پرندگان مهاجر این تالاب نیز میتوان به «چنگر»، «اردک سرسبز» و «مرگوس بزرگ» اشاره کرد که معمولاً در فصل زمستان میهمان این دریاچه هستند. دریاچه زریبار به علت داشتن، آب شیرین، آب و هوای مناسب، پوشش گیاهی قابل توجه و وجود انواع ماهیها و پرندگان آبزی از جایگاه ویژه زیباشناختی برخوردار است و همواره به عنوان یکی از جاذبههای مهم و پرطرفدار توریستی ـ سیاحتی منطقه مریوان و بلکه استان کردستان مطرح بوده است